Boşnaklarda müzik ve oyun

Boşnakların oyunları genelde açık veya kapalı halka şeklinde,kolo formatında oynanır.Kına gecesi,düğün,cumbuz,teferiç,dernek gecelerinde mutlaka oynanır.Eski Boşnak danslarında zil,boru,çıngırak kullanılırmış. Bunlar mehter müziğinde de kulanılır. Daha sonra yerini akordeon,klarnet,klavye almıştır. DüğünlerdeÇaçak,Rijetka,Moravac,Sarejevka,Zikino,Uzicko,Zavrzlama,Ruzmarin,Jusufe,Savina,Topcino,Vrtikolo,Ruzmarin,Şoto,Damat,Payduşka,Kasap gibi oyunlar oynanır.Şote-Damat-Payduşka oyunlarını Arnavut ve Makedonyalılar da oynar. Jusufe ve Sarejevka oyunlarının sadece Boşnaklara ait olduğu söylenir.Diğer sayılan halk oyunları ise Sırplar tarafından da bilinir.Özellikle Çaçak ve Morovac’ın Sırbistanda olması,bu oyunların Sırplara ait olduğunu da gösterir.

Türkçe Saraylı Kız anlamına gelen Sarajevka ile şarkının sözlerinden de anlaşılan Jusufe oyunlarının sadece Boşnaklara ait olduğu sanılıyor.Cumbuzlarda özellikle kadınların kullandığı enstrümanlar darabuke,dombak,dumbelek,damburdak diye isimlendirilen ve kolun arasına ya da bacağa sıkıştırılarak çalınan,tek tarafı yuvarlak deri kaplı çalgıdır.

Avusturya-Macaristan yönetimi sırasında Boşnaklar klarnet, svireda (kavala benzer), gajda-tulum-diple-ağız mızıkası veya armonikayı kullanmışlardır.

Türkiye’deki Boşnaklar ise en çok akordeon ve gustayı kullanmaktadır. Gusla,gusli ya da gusle tek telli ve uzun saplı bir çalgıdır.Ağaç oyularak çalgının gövde ve sapı birlikte yapılmıştır.Şekli armudi yaprak biçimindedir. Çalgı “Gudala” adı verilen yayla,işaret ve orta parmağın tele dokunmasıyla çalınır.Türkiye’ye yerleşen Boşnakların diğer çalgısı akordeon ise yüzyıldır,bu topraklarda kullanılmaktadır.Piyano tuşlu olanına “Armonika ya da Harmonika” denir. Düğmeli olanına ise “Dugmereta” adı verilir.Bugün genel kullanılan piyano tuşlu olan Harmonikadır.Halen Saraybosna’da Başçarşıyı gezerken, sokakta turistlere Dugmereta çalan kişilere rastlanıyor.

(Adanabosnahaber-Boşnak Medya-Fatma GÜLKAN)