Dil ve dinler

a) Dil 

Bosna Hersek’te Boşnakça, Sırpça ve Hırvatça konuşulur. Boşnakların Müslüman olmaları nedeniyle Osmanlı döneminde dillerinde Türkçe, Arapça ve Farsça kökenli ciddi sayıda kelime ve deyimler bulunurdu. Sosyalist dönemde bu kelimelerin sayısında büyük bir azalma olmuştur.

b) Din ve Dini Hayat

Boşnaklar 1463 yılında Fatih Sultan Mehmed’in Bosna’yı fethiyle birlikte Müslüman olmuşlardır. Fetihten önce Boşnaklar Bogomil mezhebine mensuptular. Bogomil mezhebi tek tanrı akidesine mensup bir Hıristiyanlık mezhebi idi. Bilinen Hıristiyan mezhepler teslis akidesine mensupturlar. Boşnaklar kendi akidelerinin İslam dini akidesiyle örtüştüğünü gördüler. Boşnak din adamları Fatih Sultan Mehmed’in din alimleriyle görüşerek Müslüman olmak istediklerini bildirdiler. Sultanın talimatıyla Jajçe şehrinde büyük bir merasimle tarihe kayıt düşülmüştü. Düzenlenen merasimde Fatih, o gün Müslüman olan Boşnaklar’a “dileyin benden ne dilerseniz” demiştir. Boşnaklar da Sultan’dan iki dilekte bulunmuşlardır. Birinci dilekleri çocuklarının İstanbul’da eğitim görmeleri, ikinci istekleri ise Bosna’da toprak düzeninin değiştirilmemesi idi. Sultan, Boşnakların her iki dileğini de kabul etmiştir. Boşnaklar Osmanlı devletine sadık bir millet olarak temayüz etmişler, çok sayıda devlet adamı, paşa ve bilim adamı çıkarmışlardır.

Din ve Mezhep Dağılımı

Millet: Boşnak

Din: Müslüman

Mezhep: Hanefi

Millet: Sırp

Din: Hıristiyan

Mezhep: Ortodoks

Millet: Hırvat

Din: Hıristiyan

Mezhep: Katolik – Fransisken

Millet: Yahudi

Din: Musevi

Mezhep: –

Osmanlı döneminde Bosna fatihi Fatih Sultan Mehmed, Fransisken (katalikliğin bir kolu) mezhebinin bağlılarına bir ahitname vermiştir. Bu ahitname inanç, can ve mal hürriyetinin tanındığının bir belgesidir. Ahitname’nin orijinali Fojnica Manastırı’nda korunmaktadır. Fatih’in mührünü taşıyan belgenin tamamının Fatih tarafından yazıldığı söylenir.

Müslümanlar

Tamamı Müslüman olan Boşnakların dini liderleri Reisü’l-Ulema olarak tanımlanır. İslam Riyaseti’nni merkezi Saraybosna’dır. Saraybosna’da bir İlahiyat Fakültesi, Zenica, Bihaç ve Mostar şehirlerinde iki yıllık İslam Pedagoji Akademisi mevcuttur. Bu akademileri bitirenler ilköğretim ve liselerde din dersi öğretmeni olabilmektedirler. Lise düzeyinde 5 medrese bulunmaktadır. Camiler yanında çocuk ve gençlerin dini bilgiler edindikleri mektepler yer alır.

Ortodokslar

Sırpların bir metroolitliği vardır ve Saraybosna’da bulunur.

Katolikler

Katolik kardinalliği Saraybosna şehrindedir.

Yahudiler

Sayıları çok az olan Musevilerin dini liderliği Rabin, Saraybosna’dadır. Musevilerin sayıları az olmakla birlikte ülkenin muhtelif şehirlerinde yaşarlar. Çoğunluğu ise Saraybosna’da yaşamaktadır.